Objawy
Porażenie mózgowe to główna przyczyna niesprawności fizycznej, dotykająca mniej więcej jedno na 400 dzieci. Jest to zaburzenie postawy i ruchów spowodowane ograniczonym, niepostępującym uszkodzeniem rozwijających się szlaków ruchowych w mózgu.
Do zaburzeń należą:
· Hipotonia – obniżenie napięcia mięśni;
· Spastyczność – opór kończyn wobec biernych ruchów;
· Atetoza – ruchy mimowolne, nie do świadomego opanowania.
Choć uszkodzenie mózgu nie narasta, wraz z dojrzewaniem mózgu ujawniają się kolejne cechy porażenia.
U noworodków mogą występować różnorodne objawy:
· Upośledzenie zdolności do ssania;
· Nieprawidłowe napięcie mięśniowe;
· Patologiczne odruchy ścięgniste;
· Drgawki lub nadmierna senność.
Zdarza się, że przez wiele miesięcy nie podejrzewa się porażenia mózgowego, dopóki nie ujawni się nieprawidłowy lub opóźniony rozwój ruchowy:
· Około trzeciego miesiąca życia dziecko nie ma prawidłowej kontroli nad ruchami głowy;
· Dziesięciomiesięczne dziecko nie potrafi samodzielnie siedzieć;
· Przy zabiegach pielęgnacyjnych zwraca uwagę sztywność dziecka;
· Utrzymują się tzw. „prymitywne odruchy”;
· Około roku pojawiają się charakterystyczne ruchy mimowolne;
· W przypadku ataksji u dziecka stwierdza się hipotonię, a potem tzw. drżenie zamiarowe.
Podstawą klasyfikacji spastyczności jest rozkład zmian neurologicznych:
· Kwadriplegia – zajęcie 4 kończyn;
· Diplegia – zajęcie kończyn górnych lub dolnych;
· Hemiplegia – zajęcie kończyny górnej i dolnej, po tej samej stronie;
· Porażenie mózgowe z atonią lub ataksją, zależnie od lokalizacji zmian w mózgu.
Rozpoznanie
Porażenie mózgowe można rozpoznać wkrótce po urodzeniu, często jednak rozpoznanie bywa opóźnione, zwłaszcza gdy chodzi o zaburzenia o niewielkim nasileniu. W takich przypadkach porażenie mózgowe rozpoznaje się dopiero około drugiego roku życia, gdy zauważy się wady postawy i chodu.
Wobec wielu możliwych przyczyn porażenia często trudno postawić jednobrzmiące rozpoznanie. Gdy podejrzenie choroby pojawi się już w pierwszych tygodniach życia dziecka, regularne śledzenie zwrotnych momentów jego rozwoju umożliwia wczesne rozpoznane. Poświęcenie należytej uwagi wątpliwościom zgłaszanym przez matkę często je przyspiesza.
Przyczyny
Do porażenia mózgowego u dziecka może dojść jeszcze przed urodzeniem, wskutek wad mózgu spowodowanych zaburzeniem jego rozwoju, wewnątrzmacicznych zaburzeń przepływu krwi, (np. przerwania przepływu przez łożysko lub krwotoku), urazów, zakażeń (np. toksoplazmozą lun cytomegalo-wirusem), w wyniku niedotlenienia.
Czynniki zwiększające ryzyko spastycznego porażenia to wcześniactwo i niska waga urodzeniowa, traumatyczny poród, zamartwica (niedotlenienie noworodka), a także spowolnienie rozwoju śródmacicznego. Porażenie mózgowe może też być powikłaniem po żółtaczce noworodków, choć dzięki lepszej opiece poporodowej ta przyczyna jest obecnie rzadsza.
Leczenie i postępowanie
Chorzy z porażeniem mózgowym powinni przechodzić częste oceny stanu zdrowia; konieczne jest tez zapewnienie im specjalnego programu leczenia, muszą więc pozostawać pod opieką wielospecjalistycznego zespołu lekarzy, terapeutów, specjalistów od edukacji.
Fizjoterapia wspomaga prawidłowy rozwój ruchowy i zapobiega przykurczom. Upośledzeniem intelektualnym zajmują się specjalnie przeszkoleni lekarze i personel pomocniczy. Wady wzroku, zez, głuchota czy zniekształcenia ortopedyczne wymagają pomocy odpowiednich specjalistów, osobne leczenie podejmuje się tez w przypadku padaczki. W szkołach specjalnych i oddziałach dla ludzi z ułomnościami fizycznymi prowadzi się zajęcia logopedyczne, fizjoterapię i hydroterapię. Konstruuje się urządzenia pomocnicze dla dzieci z ograniczeniami fizycznymi, w tym specjalnie dostosowane dla nich meble, aparaty wspomagające chodzenie, sprzęt do fizjoterapii, baseny do hydroterapii, nie zaniedbując przy tym edukacyjnych potrzeb.
Specjalnym problemem jest też podejmowanie przez chorych pracy zawodowej, w czym potrzebują specjalnego wsparcia.
Rokowania
U około 60 % osób z porażeniem mózgowym występują pewnego stopnia ubytki intelektualne, 20 % spośród nich cierpi na pogorszenie wzroku, słuchu, a u około 30 % występuje padaczka.
Źródło:
„Encyklopedia zdrowia dla całej rodziny”
Peter Abrahams